مدیرعامل راهآهن جمهوری اسلامی ایران، جبارعلی ذاکری، با اشاره به امضای توافقنامه سهجانبه ریلی میان ایران، قزاقستان و ترکمنستان، از برنامهریزی برای رساندن ظرفیت ترانزیت ریلی کشور به ۱۵ میلیون تن خبر داد. وی در همین حال، سوءبرداشت از قانون در منطقه اینچهبرون را مهمترین مانع پیش روی توسعه ترانزیت ریلی در این کریدور حیاتی دانست و بر ضرورت رفع فوری این چالش قانونی برای تحقق اهداف کلان ملی و منطقهای تاکید کرد.
چشمانداز تحولآفرین در ترانزیت ریلی منطقه
جبارعلی ذاکری، مدیرعامل راهآهن جمهوری اسلامی ایران، در گفتوگویی خبری، جایگاه راهبردی زیرساخت حملونقل ریلی را حیاتی توصیف کرد و بر اهتمام دولت چهاردهم در توسعه دیپلماسی ریلی و کریدورهای ترانزیتی تاکید ورزید. وی با اشاره به مشارکت ایران در شورای حملونقل ریلی کشورهای عضو جامعه کشورهای مستقل مشترکالمنافع (CIS) که جلسات آن هر شش ماه یک بار برگزار میشود، از تدوین برنامههای کوتاهمدت و بلندمدت در این راستا خبر داد. وی افزود که حجم حمل بار بینالمللی ریلی در سال گذشته به ۵ میلیون تن رسید که بخش عمدهای از آن از مبادی کلیدی نظیر بندر شهید رجایی، بندر امام و اینچهبرون صورت گرفته است. این همکاریها در راستای بهرهبرداری حداکثری از موقعیت ژئوپلیتیک ایران در چهارراه ارتباطی شرق-غرب و شمال-جنوب است که نقش کشور را در ترانزیت ریلی منطقهای و بینالمللی برجسته میسازد.
اینچهبرون: دروازهای راهبردی با چالشهای حقوقی بر سر راه ترانزیت ریلی
مدیرعامل راهآهن به ظرفیتهای منحصربهفرد منطقه اینچهبرون در استان گلستان اشاره کرد و آن را «دروازه ورودی کریدور شرقی دریای خزر» نامید. بر اساس توافقنامههای امضا شده با قزاقستان و ترکمنستان، تعهد بر این است که حجم بار عبوری از این محور در آیندهای نزدیک به ۵ میلیون تن افزایش یابد. با این حال، ذاکری اصلیترین مانع کنونی در مسیر توسعه ترانزیت ریلی اینچه برون را «سوءبرداشت از قانون» دانست. وی تصریح کرد که این برداشت نادرست، در سالهای اخیر موجب وقفه در توسعه این نقطه مرزی شده است. اگرچه نمونههای مشابهی در جلفا و بندر کاسپین با تعامل و همکاری حل شده و به توسعه دست یافتهاند، اما در حال حاضر مبادلات ریلی در اینچهبرون به حدود ۴۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن در سال محدود مانده است که فاصله زیادی با اهداف تعیینشده دارد.
رفع موانع فنی و لجستیکی در توسعه ترانزیت ریلی
علاوه بر چالشهای قانونی، موانع فنی و لجستیکی نیز در مسیر توسعه ترانزیت ریلی وجود دارد. سیستم ریلی کشورهای CIS (جامعه کشورهای مستقل مشترکالمنافع) عموماً از عرض ۱۵۲۰ میلیمتر استفاده میکند، در حالی که عرض ریل در ایران ۱۴۳۵ میلیمتر است. این تفاوت موجب میشود تا برای ادامه مسیر، واگنها روی بوژیهای ایرانی قرار گیرند یا محمولهها جابهجا شوند که هر دو نیازمند توسعه زیرساختهای لجستیکی پیشرفته در نقاط مرزی است. این زیرساختها شامل موارد زیر است:
ایستگاههای تخلیه و بارگیری مکانیزه
تجهیزات مدرن تعویض بوژی واگنها و پایانههای لجستیکی
ذاکری بر لزوم حل این چالشها از طریق تعامل و راهبری مناطق آزاد تاکید کرد و ابراز امیدواری نمود که با برگزاری جلسات کارشناسی و انعطاف بیشتر، این مسائل بین دستگاههای دولتی به سرعت مرتفع شود. قانون به وضوح بیان کرده است که کلیه دستگاهها در محدوده مناطق آزاد، باید تحت مدیریت آن منطقه فعالیت کنند؛ امری که با راهبری صحیح قابل دستیابی است.
رسالت ملی راه آهن و دستیابی به هدف ۱۵ میلیون تنی ترانزیت ریلی
مدیرعامل راهآهن جمهوری اسلامی ایران، ترانزیت ریلی را نه یک موضوع محلی، بلکه رسالتی ملی و کلان برای کشور دانست. وی با یادآوری تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر جایگاه ایران در چهارراه ارتباطی شرق-غرب و شمال-جنوب، بر وظیفه راه آهن برای افزایش ظرفیت ترانزیت ریلی کشور به ۱۵ میلیون تن صحه گذاشت. دستیابی به این هدف، نیازمند افزایش چشمگیر حجم بار از نقاط مرزی است؛ بهطور مثال، تنها از نقطه اینچهبرون باید از رقم کنونی به ۴ تا ۵ میلیون تن در سال رسید. توسعه بدون امکان فعالیتهای لجستیکی جامع توسط راهآهن در نقاط مرزی میسر نخواهد بود. لذا، امید است با پیگیریهای حقوقی و عزم راسخ دولت، این موانع برداشته شده و مزیت اقتصادی بزرگ ترانزیت ریلی، به نفع توسعه ملی و مردم استان گلستان که این منطقه را به دروازه شرقی دریای خزر تبدیل خواهد کرد، محقق گردد.
مطالب مرتبط
- توسعه چشمگیر قطارهای گردشگری، محور برنامههای جدید معاونت مسافری راه آهن شد
- جهش چشمگیر در عملکرد حمل بار راهآهن زاگرس؛ رشد ۲۶۴ درصدی بارگیری در آبان ماه
- راه آهن جمهوری اسلامی ایران مناقصه بهسازی پانل ایستگاه تهران را برای ارتقای زیرساختها کلید زد
- مصر با شبکه ریلی ۲۰۰۰ کیلومتری، آینده قطار پرسرعت آفریقا را متحول میکند